Vier jaar Boerderij van de Toekomst: vraagbaak voor de landbouw

Boerderij van de Toekomst is uitgegroeid tot een begrip in de landbouw. Onderdeel is het fieldlab in Lelystad waar de afgelopen jaren gezocht is naar oplossingen voor huidige en toekomstige, agrarische uitdagingen.

LELYSTAD, 14-12-2023 - “Een deel van die oplossingen lijkt veelbelovend, maar er zijn ook tegenvallers”, vertelt projectleider Pieter de Wolf. Na vier jaar onderzoeken, experimenteren en laten zien wat er gebeurt, zit de eerste fase van het project erop en is het tijd om de balans op te maken. “Als Boerderij van de Toekomst willen we het eerlijke verhaal vertellen en in gesprek gaan met boeren en andere partijen, zowel binnen als buiten de landbouw.”

Het perceel van Boerderij van de Toekomst bevindt zich in het vruchtbare landbouwgebied van Flevoland, omringd door windmolens, bloemenstroken en uitgestrekte akkerlanden. Vier jaar geleden werd de testlocatie aangelegd op een perceel bij Wageningen University & Research Open Teelten in Lelystad als inspiratiebron voor de kringlooplandbouw. Behalve Wageningen University & Research maken ook Provincie Flevoland en het Ministerie van LNV deel uit van het project. Veel mensen associëren de Boerderij van de Toekomst vooral met strokenteelt, een methode waarbij verschillende gewassen worden verbouwd in smalle stroken. Maar het is veel meer dan dat, legt De Wolf uit: “We maken gebruik van een speciaal rijpadensysteem, circulaire bemesting, een grotere variatie in gewassen en robotisering.

Door vernieuwende oplossingen te combineren is de afgelopen jaren een schat aan ervaring opgebouwd. “We zien dat strokenteelt een positief effect heeft op de biodiversiteit in het algemeen, want je biedt jaarrond voedsel en beschutting op het land. Dat zien we bijvoorbeeld terug in vogeltellingen. Tegelijk bieden we ook voedsel en beschutting voor muizen, die behoorlijke schade geven in de aardappelen en peen.” De belangrijkste les is dan ook dat aan iedere oplossing voor- en nadelen kleven.

Ook voor het rijpadensysteem ligt het verhaal genuanceerd: het effect op de bodemstructuur is positief en de grond hoeft minder vaak bewerkt te worden. Tegelijk is duidelijk dat landbouwmachines hiervoor nog verder ontwikkeld moeten worden. Zo is de spoorbreedte van 3.15 meter nog niet makkelijk toepasbaar voor boeren die met hun machines veel gebruik maken van de openbare weg.

“Het duurt altijd enkele jaren voordat een totaal nieuwe toepassing goed werkt”, aldus De Wolf. “We vergeten vaak dat het huidige landbouwsysteem het resultaat is van decennia lange ontwikkeling en optimalisatie. We zetten nu een vernieuwend systeem neer, en het kost tijd en inspanning om dat te ontwikkelen. De komende jaren gaan we door met het ontwikkelen en testen van allerlei oplossingen, waarbij we blijven communiceren over successen en tegenvallers.”

Boerderij van de Toekomst heeft de afgelopen jaren een belangrijke rol gespeeld in het voeren van de dialoog over de toekomst van de landbouw. Dat gespreksonderwerp is sterk gepolariseerd, er heerst veel wantrouwen en iedereen heeft z’n eigen feiten. “We weten dat het lastig is, dat er veel onzekerheid en negativiteit is binnen de landbouwsector en dat mensen buiten de landbouw makkelijk dingen roepen over de landbouw, maar we willen mensen uit hun loopgraven halen en in gesprek gaan”, laat onderzoeker Marcel Vijn weten. In 2022 en 2023 zijn in totaal ruim 6.000 bezoekers ontvangen in Lelystad.

Na vier jaar Boerderij van de Toekomst is duidelijk dat het project in Lelystad wordt voortgezet. Waarschijnlijk wel met enkele aanpassingen. “Daar gaan we de komende maanden samen met een groep jonge boeren uit Flevoland mee aan de slag”, vertelt De Wolf. Ook in een aantal andere regio’s worden Boerderijen van de Toekomst opgezet. In de Veenkolonien gaat een Boerderij van de Toekomst van start in Valthermond. En ook in Zuidoost Nederland liggen vergaande plannen voor een regionale Boerderij van de Toekomst op meerdere locaties. “In de Veenkolonien is er een hele andere problematiek dan in Flevoland. Iedere regio en iedere grondsoort heeft zijn eigen uitdagingen en dat vraagt om andere oplossingen.”

De rondleidingen en de bezoeken op de Boerderij van de Toekomst in Lelystad blijven ook de komende tijd doorgaan. “Iedereen is welkom”, zegt De Wolf. “Het doel is en blijft het verduurzamen van de landbouw. Dat is een proces van de lange adem, maar als ik kijk waar we nu staan, heb ik zeker vertrouwen in de toekomst.”