Concrete stappen energieneutraal Noordoostpolder

„Hét moet sneller, hét moet meer en hét moet beter.” Dat zei Jetze Kempenaar maandagavond over milieumaatregelen tijdens een bijeenkomst van het NNE in het pand van de Rabobank in Emmeloord.

Earth Overshoot Day - de dag van een bepaald jaar waarop de mensheid wereldwijd net zoveel grondstoffen en voedingsmiddelen heeft verbruikt als wat de aarde in één jaar tijd kan opbrengen - viel vorig jaar al op 2 augustus. „We moeten wereldwijd vol aan de bak”, zei Kempenaar, voormalig directeur van Rabobank Noordoostpolder-Urk.

Noordoostpolder wekt als gebied meer energie op dan dat het verbruikt. „Dat is mooi, maar wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt zich zacht. We leven niet onder een kaasstolp. We zullen ook als gebied veel meer moeten doen om hier als provincie, als land en als wereld uit te komen.”

Het Netwerk Noordoostpolder Energieneutraal (NNE) werd een half jaar geleden gelanceerd en wordt inmiddels door zestien partijen ondersteund of onderschreven. Zij hebben de intentie ondertekend met elkaar te werken aan een energieneutraal gebied Noordoostpolder in 2030.

Kempenaar benoemde per themagroep van het NNE waar volgens hem de kansen liggen. Op het gebied van de landbouw bijvoorbeeld zijn er in Noordoostpolder innovatieve ontwikkelingen om energie te besparen en de grond minder te belasten. „Maar het zou in de landbouw eigenlijk nog slechter moeten gaan, wil ze tot veranderingen komen.”

Dammie Hulsenbosch van de themagroep erkende dat de landbouw grootverbruiker is van fossiele energie, maar genoemde innovaties zijn volgens de themagroep ‘nog weinig praktijkrijp’. „Interessant om te monitoren, maar voor nu en in de eerstkomende vijf jaar zien we dit nog niet op grote schaal in de landbouw toegepast worden.”

De werkgroep zet daarom voor de korte termijn in op besparen op energie door per agrarisch bedrijf te bekijken waar en hoe energie bespaard kan worden. Er wordt ingezet op het opwekken van wind- en zonne-energie en de opslag daarvan.

De werkgroep denkt ook aan het opzetten van een proefproject voor het omzetten van zonne- of windenergie naar waterstof. „Zodat de eerste waterstoftractor ter wereld hier in Noordoostpolder kan draaien’’.

Gastspreker Thijs de la Court van het Kimaatverbond en algemeen secretaris van het Gelders Energieakkoord, haalde in zijn betoog aan niet voorbij te gaan aan innovaties die nu nog niet ‘praktijkrijp’ zijn. „Ga niet investeren in suboptimale zaken, maar ga investeren in zaken die over tien jaar de realiteit kunnen worden. Soms moet je vertragen om te kunnen versnellen.”

Het Gelders Energieakkoord is een brede samenwerking van inmiddels 200 partijen. Er wordt gewerkt vanuit 24 thematafels. „De provincie bijvoorbeeld stelt al haar betreffende gelden al ter beschikking aan die tafels. Dat zijn de broedplekken waar het gebeurt. Alle partijen moeten oplossingen bedenken, niet alleen voor een pilot, maar om op te schalen. De echte markt moet het op kunnen pakken.”

Iedere businesscase wordt doorgerekend in een onderneming. Als voorbeeld noemde De la Court een ‘deelauto’-project uitgevoerd door Lochem Energie. „Bewust daar waar mensen twee auto’s hebben. We hebben nu veertien deelauto’s en met zestig zijn we ‘break even’. Dat gaan we in twee jaar bereiken. Dan heb je een onderneming die verder wordt uitgebouwd en het verdienvermogen gaat naar de samenleving. De tweede auto verdwijnt en de deelauto zal uiteindelijk ook en masse de eerste auto vervangen.”

Gemeenten krijgen de regierol om de energiestrategie in eigen gemeente vorm te geven. „Daar ligt de uitdaging om te versnellen en concretiseren.” Gelderland wil voorop gaan in het vaststellen van een CO2-prijs of -heffing. „Als je dat als gemeente doet, dán gaat er in je afwegingen wat veranderen. Dan ga je duurzaam bouwen, want dan wordt duurzaamheid goedkoper dan niet-duurzaamheid.” De heffing gaat vervolgens in een klimaatfonds, dat volgens De la Court in 2020/’21 realiteit moet zijn. „Dan hebben we een revolverend fonds waarmee we businesscases gaan financieren.”

Het NNE heeft naast de themagroep landbouw, de groepen ‘glastuinbouw’, ‘grootschalige opwekking en opslag’, ‘bebouwd gebied’ en ‘mobiliteit’. Glastuinbouw is bewust buiten landbouw gehouden, omdat de glastuinders alleen al volgens Kempenaar 85 procent van het gasverbruik in Noordoostpolder verbruiken.

Bram Bernhard van de themagroep wilde die aantallen graag nuanceren. „Dat staat gelijk aan het gasverbruik van 60.000 huishoudens en daar voelde ik me toch wel wat schuldig over. Maar daar staat tegenover dat wij voor 80.000 huishoudens aan elektriciteit leveren.”

Die energie wordt opgewekt met warmtekrachtkoppeling (WKK) waarbij met een gasgenerator aardgas wordt verbrand. Het warme water gaat de kassen in en de opgewekte elektriciteit wordt aan het net geleverd. Energiebesparing is al sinds de energiecrisis in de vorige eeuw een hoofditem in de glastuinbouw. „20 tot 30 procent van onze kosten zijn energiekosten en tarief stuurt gedrag. Met hetzelfde energieverbruik van toen, produceren wij nu dubbel product.”

De sector zoekt daarnaast bewust naar alternatieven om fossiele energie uit te bannen. Zo wordt in Luttelgeest geboord naar aardwarmte op twee kilometer diepte, waarmee water van 70 graden omhoog wordt gehaald om de kassen te verwarmen. In Ens loopt een initiatief met houtstook, omdat daar minder goede grondlagen zijn met aardwarmte.

„Wij denken met deze initiatieven 50 miljoen kuub aardgas te kunnen besparen over een periode van drie jaar. Dat staat gelijk aan 35.000 huishoudens.”

De elektriciteit die nodig is om de pomp aan te drijven om grondwater omhoog te halen wil Bernhard zelf graag opwekken met zonnecellen. „Het probleem is echter dat de gemeente welwillend is, maar de provincie is langzamer met haar beleid.”

Voor meer informatie: netwerknop.nl