Stef Bos woont niet waar hij is geboren

Stef Bos toert met de voorstelling ‘Wereldwijd’ door de Lage landen en Zuid-Afrika. Op donderdag 4 februari is de voorstelling te zien in Theater 't Voorhuys in Emmeloord.

,,Ik woon niet waar ik ben geboren”

- door Fabian Kooiman -

In een kleine werkkamer in Kaapstad staat een piano. Het is de broedplaats van een voorstelling die geboren zal worden in Zuid Afrika om vervolgens vanaf februari 2017 noordwaarts te vliegen naar de Lage Landen.

Stef Bos (1961, Veenendaal, NL) is naar eigen zeggen bij toeval alle kanten opgewaaid tijdens zijn leven en woont in zijn hoofd in een soort niemandsland. Een niemandsland tussen Zuid-Afrika, Nederland en België. Dat zijn de landen waar hij thuiskomt als in een haven die hij telkens ook weer verlaat.

Al vroeg in zijn loopbaan na het succes van het lied ‘Papa’ liet de reismicrobe hem niet meer los. Zoekend in de verte naar zijn herkomst. Want soms heb je afstand nodig om te weten waar je vandaan komt.

Vanaf zijn derde cd ‘Vuur’ ontstond veel van zijn repertoire reizend door Europa en Afrika. Dat repertoire en de reisdagboeken die hij onderweg volschreef vormen de basis voor een voorstelling die heen en weer beweegt tussen de binnen en de buitenwereld. Het vreemde als een spiegel om jezelf te leren kennen.

We spreken elkaar in zijn huis in Kaapstad.

Een piano en een oud bureau.

Boeken en veel prenten aan de muur.

Is dit jouw thuis?

Ja en nee, het is de helft van de plek waar ik thuiskom. De andere helft ligt het noorden, in mijn vader en mijn moederland, Nederland en België.

Vroeger had ik het idee dat ik moest kiezen voor de een of de ander, inmiddels heb ik rust gevonden in het idee dat die drie landen in mijn hoofd en hart samensmelten. Het is een gebied geworden waardoor de verschillen en de afstanden geen rol meer spelen. Daarbij loopt door die drie landen een rode draad van taalverwantschap. Afrikaans, Nederlands en Vlaams komen uit dezelfde bron en ik voel me bevoorrecht dat ik uit die bron mag drinken.

Gaat de voorstelling ‘Wereldwijd’ dan niet verder dan die drie plekken?

Nee, maar het is wel een mooi vertrekpunt om de verschillen te vieren die er bestaan zolang je maar vertrekt van wat ons bindt. Ik heb de afgelopen 25 jaar veel gereisd. Had dat nodig. Tussen het toeren door zocht ik letterlijk afstand, om mezelf wakker te schudden en te schrijven. De een kan dat in zijn achtertuin maar ik moest het wat verder zoeken.

Ik heb tijdens die reizen veel geleerd over hoe ik naar de dingen kijk en uit wat voor nest ik kom, vond het fascinerend om met traditionele Afrikaanse muzikanten te spelen en te leren wat hen drijft of met mensen in Mexico tijdens het Feest van de Dood gewaar te worden hoe anders mensen met het einde van het leven omgaan...en vooral vieren dat de doden er ooit geweest zijn in plaats van te rouwen dat ze niet meer bestaan.

Ik heb eigenlijk door de jaren heen veel geschreven onderweg in Afrika, Zuid Amerika en delen van Europa en wilde dat een keer samenbrengen.

Dus een voorstelling met Wereldmuziek?

Ja en nee, want ik had met de band snel in de gaten dat we niet een soort potpourri van stijlen moesten gaan spelen....dat we bv eerder het uitgangspunt van zigeunermuziek uit de Balkan moesten gebruiken als een vetrekpunt om vervolgens bij een blues uit te komen die dan wel die sporen draagt. Dus ook in de muziek niet teveel binnen de grenzen blijven van het voordehand liggende.

Ik vond bij het voorbereiden ook oude reisdagboeken terug waar ik mee aan de slag ging en die de buitenwereld en de verte dichterbij brengen door persoonlijke verhalen die mijn leven soms een graad van koers veranderd hebben. Daar ligt ook de herkenbaarheid voor de toeschouwer want het leven zelf is ook een reis die van alles met je doet...of je nou thuis blijft of de hort op gaat.

Lang leve dit land

Lang leve de toekomst

Lang leve de verbeelding

Als een brug over de afgrond

(Koninkrijk der Nederlanden/2016)

Trouwens, een van de eerste nieuwe songs die werd geboren tijdens het repeteren was een lied over het Nederland van nu. Niets mooier in een voorstelling over de wereld dan uiteindelijk daar bij uit te komen.

Hoe sta je in deze tijd?

Zoals de meeste mensen denk ik, ik kijk met verwondering en verbazing naar de achtbaan waarin we zijn terecht gekomen. Aanslagen, polarisatie, onrust....Het was 20 jaar geleden ondenkbaar dat we in zo een vaarwater terecht zouden komen. Ik vind ook dat we leiders missen die alles in een groter perspectief kunnen plaatsen, die rust kunnen brengen. De meesten maken electoraal gebruik van de onvrede die er leeft.

Met alle informatiebronnen die tot onze beschikking staan hebben we de neiging de wereld kleiner te maken. Ik ook. Zo klein dat ik niet meer praat met degenen die naast me staat maar eerder op het scherm van mijn telefoon zit te kijken.

Wat dat betreft was het een bewuste zet om deze voorstelling te maken, ook om mezelf weer wakker te schudden uit mijn kleine wereld want grenzen zijn er om bij tijd en wijle gepasseerd te worden.

Er is altijd een lied

Om te zingen

Altijd een zon

Al zie je de maan

Er is altijd een wereld

Die wij nog niet kennen

Altijd een grens

Om over te gaan

(Komatiepoort/2010)

Is het zo simpel?

Ja aan het eind van de dag wel. Maar wat simpel is, is dikwijls ook het tegelijk het meest moeilijke.

Ik heb in Noord Ierland in de jaren negentig ooit een lied gemaakt toen ik daar door de Nederlandse radio naar toe werd gestuurd om iets te schrijven over het conflict tussen protestanten en katholieken. Zag daar vooral dat de cirkel doorbroken kon worden bij kinderen, en heb mensen gezien die daar in slaagden waardoor de boel kantelde.

Dat lied van twintig jaar oud staat opeens midden in deze tijd.

Ik zie een muur Ik zie een kind

Het kind dat kijkt

De muur is blind

Maar ooit op een dag

Valt de muur voor het kind

Het is de liefde die overwint

(Ooit op een dag/1998)

Een van je beste songs blijft voor mij ‘Gelukkig’, die zit toch zeker in de voorstelling?

Ja absoluut. Het lied is ontstaan tussen mensen die weinig hebben maar met een soort overgave en levenslust de sterren van de hemel kunnen zingen....als je daar tussen staat dan wordt je klein. Misschien is dat ook wel het belangrijkste van al die reizen die ik heb gemaakt, dat ik heb leren waarderen waar ik zelf vandaan kom en dat ik leerde zien hoe gezegend ik eigenlijk ben met de wereld om mij heen.

Met dat gevoel moeten mensen ook naar buiten gaan als ze de voorstelling hebben gezien.

Ik ben gelukkig

Ook al zie ik het niet

Teveel ontevreden met alles

Te weinig tevreden met niets

(Gelukkig/2010)