Dealen met gevolgen van klimaatverandering

„Wateroverlast na extreme regenval gaan we in de toekomst niet tegenhouden.” Dijkgraaf Hetty Klavers was er tijdens het Duurzaamheidssymposium duidelijk over. „Wen er maar aan.”

Klavers reageerde maandag 9 oktober in de Bantsiliek in Bant op vragen van Fokke Hoekstra van de Pioniers van de Toekomst.

Iedereen een regenton en overal groene dakterrassen zijn volgens de dijkgraaf vooral ‘romantische’ oplossingen als het gaat om opvang van hemelwater. Ook het terugbrengen van groen in voor- en achtertuinen zet niet voldoende zoden aan de dijk.

„Zes procent van Nederland is versteend. Als er veel water valt, zul je veel meer moeten doen dan groen maken om het water op te vangen.” Door de niet te stuiten klimaatverandering moeten we rekening houden met regelmatige wateroverlast door nog intensievere en heftigere regenbuien.

Om enig soelaas te kunnen bieden gaat het waterschap wel samen met gemeentes klimaatstresstesten uitvoeren wat betreft de inrichting van straten. „Waar en hoe verkeersdrempels liggen heeft al invloed op de afvoer van water.”

Hergebruik materialen

Het waterschap is zich goed bewust van de gevolgen van klimaatverandering, „maar we dragen er als poldergebied ook aan bij. En dat is best dubbel”, zei Klavers. „Al het water dat onder de dijk doorkomt, met grondwater omhoog komt en uit de lucht valt moeten we weer vijf tot zes meter omhoog pompen om het te lozen. Dat kost heel veel energie.”

Waterschap Zuiderzeeland zet enerzijds in op opvangen van de klimaatverandering en anderzijds op energiebesparing en hergebruik van materialen en afvalstoffen. Het verbouwde waterschapshuis bijvoorbeeld, zou volgens Klavers niet misstaan naast een creatie van de vorige spreker en architect Thomas Rau.

„We wilden zoveel mogelijk materiaal hergebruiken en energieneutraal worden.” Tachtig procent van het materiaal is inderdaad hergebruikt en het pand is energieneutraal. „Maar de slopers hebben wel gemopperd”, liet Klavers erop volgen. „Die verandering van denken vraagt veel van mensen. Er moet wel iemand voor opstaan en het ook doen.”

Bewustwording

Hoekstra informeerde tevens naar de kwaliteit van ons drinkwater. „We lezen dat er stoffen uit medicijnen door de gootsteen gaan en in ons drinkwater terechtkomen. Moeten we ons zorgen maken?”

In sommige gebieden van Nederland zijn als gevolg hiervan geslachtsveranderingen bij vissen waargenomen, vertelde Klavers. Waterzuivering kost echter enorm veel energie, dus zet het waterschap in op voorkomen bij de bron.

„We moeten zo min mogelijk stoffen door het riool spoelen. Wat je er niet in stopt, hoef je er ook niet uit te halen. Dat vraagt om een stukje bewustwording.” Zo heeft het waterschap bijvoorbeeld in Almere afspraken gemaakt met huisartsen en apotheken over onder meer inzamelen van restanten.

Een deel van de werkzame stoffen in medicijnen verdwijnt echter ook via ons lichaam in het riool. Voor het reinigen van dat water wordt vooral gekeken naar concentraties. „Bijvoorbeeld door bij ziekenhuizen te kijken of je dat water apart kunt reinigen.”

‘Mind change’

Zuiderzeeland richt zich naast energiebesparing op energieopwekking, „omdat we altijd energie nodig hebben om het water uit de polder te pompen. We zijn bezig met een initiatief in oostelijk Flevoland om een aantal windmolens te kopen, zodat we energieneutraal kunnen worden”.

Wat betreft afvalwaterzuivering richtte Klavers zich vervolgens tot de markt. „Uit wc-papier kunnen we cellulose halen waar bijvoorbeeld weer bakjes van gemaakt kunnen worden waarin je tomaten verpakt. Wij hebben een marktpartij nodig die daar onderzoek naar wil doen.”

Gezien de reacties van het publiek vraagt dat ook om een ‘mind change’. „Consumenten moeten er aan gaan wennen dat ook afvalwater een materialenpaspoort krijgt”, reageerde Klavers.

Water als energiebron

Vanuit de zaal werd gevraagd naar regelingen voor het gebruik van oppervlaktewater als energiebron. „Met name voor warmtepompen zou dat een mooie oplossing voor zijn. Bijvoorbeeld in een plaats als Marknesse zou je een hele wijk die aan de vaart ligt kunnen voorzien van water uit de vaart.”

Klavers vertelde dat het waterschap daar zelf al op inspeelt bij de renovatie van gemaal Vissering op Urk. „We willen het mogelijk maken om meer gebruik te maken van warmte en koude uit water. Zo zouden we het energieterrein dat er naast ligt warmte en koude kunnen leveren. Voorwaarde is wel dat de bron en gebruiker dicht bij elkaar liggen en dat is daar ook zo.”

Klavers sprak van ‘een interessante ontwikkeling’: „Er is berekend dat je vijftien procent van de warmte en koude die we in Nederland nodig hebben, kunt regelen via het oppervlaktewater. Dat klinkt als een veelbelovende match’.

Zie ook:

Thomas Rau: Mind change van bezit naar bruikleen

Aucke van der Werff: Duurzame samenleving begint bij jezelf

Uitreiking award duurzaamheid 2017 aan Monique Takes