Het is momenteel vrij onwaarschijnlijk dat omstanders in actie komen tegen online shaming en cancelling. Jongeren van 16 tot en met 24 jaar, oftewel Generatie Z, zijn meer dan alle andere generaties geneigd om op sociale media voor elkaar op te komen als ze zien dat iemand publiekelijk wordt vernederd, buitengesloten of genegeerd. Maar ook voor hen is het relatief onwaarschijnlijk dat ze dat doen, meldt Netwerk Mediawijsheid na onderzoek.
Het onderzoek van het netwerk, de Nationale Wetenschapsagenda en de Erasmus Universiteit Rotterdam werd gehouden onder 1519 socialmediagebruikers tussen de 16 en 80 jaar. De publicatie van de onderzoeksresultaten valt samen met de start van de Week van de Mediawijsheid 2022.
Van de ondervraagden vindt 70 procent dat mensen online anders met elkaar moeten omgaan en dat wel degelijk iets aan online kwetsend gedrag te doen is. Desondanks voelen de deelnemers aan het onderzoek zich vaak niet in staat om dat ook echt te doen. Zo geven ondervraagden aan niet over de juiste vaardigheden te beschikken.
Generatie Z
Jongeren die vallen onder de Generatie Z, die nog het meest geneigd is iets te doen, komen volgens de onderzoekers vaak toch niet in actie omdat ze bang zijn zelf het doelwit te worden. Ook vinden ze het niet altijd even makkelijk grensoverschrijdend gedrag herkennen. “Jongeren geven aan er weinig vertrouwen in te hebben dat zij met hun acties verschil kunnen maken. En ze denken dat anderen niet zitten te wachten op hun bemoeienis. Ook herkennen zij kwetsend gedrag niet altijd als zodanig”, zegt Esther Rozendaal, universitair hoofddocent digitale weerbaarheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Wanneer het slachtoffer een bekende is, zoals een vriend of familielid, is de kans groter dat mensen opkomen voor anderen dan wanneer sprake is van een onbekende, zoals een bekende Nederlander. Volgens de onderzoekers is de kans ook groter dat mensen in actie komen als ze het gevoel hebben dat anderen in hun sociale omgeving dat ook doen. Opkomen voor iemand gebeurt meestal door iemand persoonlijk te steunen en zelden door melding te maken bij de politie of een meldpunt.
Kwetsend gedrag
Programmadirecteur Mary Berkhout-Nio van Netwerk Mediawijsheid zegt dat kwetsend gedrag online, zoals publiekelijk shamen of buitensluiten, een groot maatschappelijk probleem is. “Journalisten, politici, wetenschappers en het brede publiek hebben er last van. Het is belangrijk dat we in onze digitale samenleving weten hoe we moeten handelen bij ongewenst gedrag op sociale media.” Als iemand op straat wordt aangevallen, hoop je ook dat er iemand is die je helpt, zegt Berkhout-Nio. “Opkomen voor een ander zou ook online de norm moeten zijn.”
